Werk&
Visies & Opinies

‘Je kunt geen blauwdruk maken, zo moet het eruit zien, dit is wat jij nodig hebt.’ – Jessica van Ruitenburg, FNV

woensdag 22 januari, 2022

Bedrijf

Omgeving

Utrecht

Industrie

Vakbond

Bedrijfsgrootte

1700

Werk& spreekt werkgevers en andere belangrijke spelers op het gebied van Arbeid en Zorg. Hoe kijken bijvoorbeeld vakbonden naar dit belangrijke thema en welke rol kunnen zij spelen? Jessica van Ruitenburg, Beleidsadviseur FNV Arbeid en zorg geeft haar visie en licht toe wat zij tot stand heeft gebracht, maar ook welke wensen er zijn om arbeid en zorg nog beter te kunnen combineren.

Arbeid en zorg op verschillende niveaus
De FNV werkt op verschillende niveaus. Dat begint al op het microniveau in de voorlichting richting de leden. ‘Voor mantelzorgers geef ik regelmatig workshops over hun rechten. Sommigen mantelzorgen al tien jaar en hebben nog nooit over kortdurend zorgverlof gehoord. Ook ontstaan er soms conflicten rondom arbeid en zorg. Tijdens de coronatijd zagen we bijvoorbeeld dat niet alle werkgevers soepel omgingen met de sluiting van de scholen en kinderdagverblijven. Dat pak je dan juridisch op.’

Ook maakt De FNV in cao’s afspraken over arbeid en zorg. ‘We proberen verlofregelingen beter door te betalen of überhaupt langdurig zorgverlof door te betalen. En dat zit ‘m ook in andersoortige afspraken: bijvoorbeeld de mogelijkheid voor gesprekken met een mantelzorgmakelaar. Daarnaast proberen we de voorspelbaarheid van roosters te regelen, zodat werknemers meer zekerheid krijgen over hun werktijden en -dagen.’

Als laatste schakelt de FNV op de landelijke tafels, zowel bij de Stichting van de Arbeid als de SER, maar doet ook de lobby en belangenbehartiging richting de politiek en Europa. ‘Aan zo’n overleg met de SER zit ik beter geïnformeerd omdat ik contacten in de sectoren heb en met onze leden spreek. Je kent de verhalen. Dan weet je heel goed waar je het voor doet.’

Omslag in denken
‘Bij een grotere groep werkgevers zie ik een omslag in het denken als het gaat om wie is die werknemer nou? Is die werknemer er om alleen maar te werken of heeft deze ook nog kinderen of anderen om voor te zorgen of speelt er iets anders. Ik zie wel dat er meer ruimte is voor de mens op het werk. Tegelijkertijd zie ik dat nog niet overal.’

Stappen gezet
In cao-afspraken staat lang niet altijd iets over arbeid en zorg. ‘Waar sommige cao-afspraken eerst moeilijk waren, lukt het nu ineens wel. Als het gaat om verlofdagen na de geboorte van een kind zijn daar toch de laatste jaren stappen in gezet, soms onder druk van Europa. Dit gaat voor jonge ouders een hele grote verandering teweeg brengen. Dit had ik zes jaar geleden toen ik deze functie overnam zeker niet gedacht. Wel zouden we het betalingsniveau hoger willen, zodat ook ouders met een minder goed inkomen er gebruik van kunnen maken. En ik zou het willen doortrekken naar mantelzorgers.’

Zorgen over scheidslijn
Sommige verlofregelingen worden maar voor 50 of 70% doorbetaald. Jessica maakt zich zorgen over de scheidslijn tussen bepaalde bevolkingsgroepen. ‘Het lijkt of een eerlijke werk-zorgverdeling alleen iets is voor mensen die het zich financieel kunnen veroorloven. En in alle eerlijkheid dat zien we ook bij mantelzorg. Verlof opnemen kost gewoon geld.’

Een steeds grotere groep mensen werkt op tijdelijke en onzekere contracten. ‘Dat is heel moeilijk te combineren met een privéleven. En is ook van invloed op hoe zij hun vrije tijd en zorgtijd kunnen besteden. Neem bijvoorbeeld personeel in verpleeg- en verzorgingshuizen. Die hebben hele wisselende roosters die van dag tot dag verschillen. Wat gaan deze werknemers dan doen? Ze sluiten een contract voor zo min mogelijk uren, om toch te kunnen zorgen. Maar dat belemmert hen in hun financiële positie en belemmert ook de werkgever. Want vooral in de zorgsector zijn enorme personeelstekorten. Als je voorspelbaar gaat roosteren houdt de werknemer ruimte over voor zorgtaken en is in staat om meer te werken.’

Het gaat om de menselijke toepassing
Hoewel er wettelijke regelingen zijn is dat niet voldoende. ‘We kunnen de meest fantastische afspraken of wettelijke regelingen maken. Maar het gaat uiteindelijk om de menselijke toepassing. Geen mens is gelijk, vooral bij mantelzorg speelt van alles: wat is de relatie, wat is de aard van de ziekte, is het langdurig? Je kunt geen blauwdruk maken, zo moet het eruit zien, dit is wat jij nodig hebt. Het zorgverlof kan wél een ingrediënt zijn om het goede gesprek te voeren of maatwerkregelingen vorm te geven.’

Kinderopvang is geen ballenbak
De FNV heeft het verschil gemaakt in de kinderopvang. ‘Door heel lang consequent te blijven pleiten dat kinderopvang goed is voor alle kinderen, dat het niet zo is als de ballenbak van Ikea voor werkende ouders. Als de meerwaarde voor kinderen en hun ontwikkeling voorop staat, werkt het beter als arbeidsmarktinstrument, net als in Scandinavische landen. Ik ben trots dat kinderopvang nu is opgenomen in het regeerakkoord, helaas nog niet voor alle kinderen.’

In drie cao’s zijn afspraken gemaakt voor meeroudergezinnen. ‘In de cao Woondiensten, Ikea en Nationale Nederlanden, daarmee kun je een groot verschil maken in het leven van deze kinderen.’

Grip op werk, leven en inkomen
Sommige sectoren hebben ontwikkelfondsen, maar daar kan je geen gebruik van maken als je naar een andere sector gaat. ‘Dit belemmert werknemers om een stap te zetten op de arbeidsmarkt. We pleiten daarom ook voor een individuele leerregeling, gekoppeld aan de werknemer in plaats van via de werkgever.’

Ook verlofregelingen zijn gekoppeld aan het werk. ‘In bijvoorbeeld Zweden is dat aan de persoon gekoppeld. Dat geeft meer vrijheid om op jongere leeftijd kinderen te krijgen. Op moment dat ze klaar zijn met hun studie hebben ze weer hun handen vrij.’

De flexibiliteit van de arbeidsmarkt draagt bij aan onzekerheden over het privéleven en de inkomenspositie. ‘De jongere generatie heeft het best lastig. Je ziet dat vrouwen hun kinderwens uitstellen. Het is belangrijk om een eind te maken aan de verschillende flexibele contracten. Juist vanuit het oogpunt: grip op werk, grip op leven en grip op inkomen. Dat is echt van belang.’

Vergelijkbare artikelen

Doe en denk mee, met Werk& Events

Wil jij ook bijdragen aan de maatschappelijke beweging over hoe we omgaan met de combinatie werk en leven? Discussieer mee, laat je inspireren, geef je mening en leer tijdens één van onze bijeenkomsten.

Volg ons op social media

Werk& is volop in ontwikkeling

en wordt in co-creatie met werkgevers en experts gemaakt. Wil je op de hoogte blijven en/of op een andere manier meedoen? Laat het ons vooral weten!