Werk& sprak Henk Witteveen (1991): hij vertelde ons over de rollercoaster waar hij het afgelopen jaar in heeft gezeten na het abrupte overlijden van zijn vrouw Janneke. Het ouderschap over hun dochter Lieke (2019) waar hij plotsklaps alleen voor stond. De controle die hij los moest laten, de balans met werk die hij moest zoeken. Wat hem hierbij wel én absoluut niet helpt.
‘Het moment dat duidelijk werd dat Janneke ging overlijden kon ik niet meer op mijn voeten staan. Ik kwam in een rollercoaster van overleven, die twee, drie maanden duurde. Ik had geen energie, zulke slechte nachten, amper slapen. Op de automatische stand doorgaan, je beseft niet wat er is gebeurd. Natuurlijk voel je verdriet en pijn, het besef ervan voelde ik niet. De kleine meid bleef haar moeder zoeken, het duurde drie weken voordat de situatie voor haar ‘normaal’ was. Ze deed me doorgaan, wat me heeft geholpen en ook heel pijnlijk was.
Normaal of niet?
Ik ging door allerlei fases, wat begon met de ontkenning van ‘het kan toch niet’. Ik probeerde rustig dingen op te pakken: ik had verwacht na drie maanden fulltime thuis te zijn het werk weer rustig te kunnen opbouwen en binnen een half jaar weer volledig aan het werk te zijn. Dat bleek dus niet zo te zijn. Na die 2 maanden heeft mijn werk me een rouwcoach aangeboden. Haar persoonlijke benadering heeft me enorm geholpen. Het heeft me kaders gegevens wat normaal is binnen rouw, en ook wanneer ik echt te ver over mijn grenzen ging. Ik was maar doorgegaan en doorgegaan, en nu werd ik gestopt.
Leren rouwen
Ik realiseerde me dat controle geen zin heeft. Toen ik de controle over het rouwen losliet, kon de rouw me overkomen, en kon ik pas echt rouwen. Dat was verschrikkelijk eng, en nog steeds, je weet namelijk niet wat gaat gebeuren. Die golven van verdriet kwamen maar, tsunami’s vond ik het. Dat laat ik toe, of het nu thuis, op mijn werk of ergens anders is. Als het eruit moet, moet het eruit: de controlfreak die zich overgeeft. Het verlies van Janneke leidde ook tot twijfel aan mezelf en mijn zelfbeeld. Je bent niet meer wie je bent.
Een rem als antwoord op de angst voor falen en verlies
Werk voelde nooit als werken, hoe hard ik ook moest werken. Toch gaat het opbouwen ervan moeizaam: er hoeft maar iets te gebeuren en de stress schiet naar het hoogste level. Dat vind ik heel frustrerend en ik moet het loslaten. Ik slinger tussen de ene dag het gevoel te hebben alles aan te kunnen en me de andere dag heel klein te voelen. Van zelfvertrouwen en ‘doe mij maar wat meer’ tot geen zelfvertrouwen, denken dat ik al mijn competenties verloren heb, dat ik geen project meer kan leiden en geen opdracht meer kan uitvoeren. Ik snapte niet hoe het kwam, wat leidde tot een vicieuze cirkel van faalangst en de angst om, naast Janneke, ook de baan kwijt te raken die me lief is.
De energie nodig hebben om door de rouw heen te komen
Ik kreeg altijd energie van hard werken en het gevoel echt iets gedaan te hebben, ook al was de activiteit niet altijd even leuk. Dat is wel 1 van de dingen waar ik enorm in veranderd ben, daar ben ik harder in geworden. Het afgelopen jaar is me duidelijk geworden dat, als je in de rouw zit, je geen dingen moet doen die je energie kosten. Die energie heb je namelijk nodig voor andere dingen: de rouw en het proces van re-integreren bijvoorbeeld. Het brengt me rust en meer energie. Het maakt m’n wereld ook kleiner, bewuster, beter en sterker.
Steun vanuit de werkgever
Wat mij in het werk het meest heeft geholpen is de combinatie van alles wat mijn werkgever me geboden heeft: de rouwcoach, de regie om mijn eigen re-integratieplan te schrijven en urenopbouw te bepalen, de opbouw in verantwoordelijkheid, de steun en het meedenken. Ik heb het allemaal nodig gehad om te kunnen staan waar ik nu sta, op een hele natuurlijke manier. Dat werkt het beste voor mij.
Mijn collega’s en leidinggevende geven mij het gevoel dat ik belangrijk ben voor het team en voor de dynamiek binnen het team. Hierdoor had ik het gevoel dat ik ergens bij hoor, in dat grote gat van rouw waarin ik me ontzettend alleen voelde en voel. Gewoon op het werk kunnen zijn, zonder dat ik een concrete bijdrage heb. Iedereen was heel voorzichtig om me iets te vragen. Mensen kunnen niet weten wat mij op welk moment helpt. Ik heb zelf aangegeven dat het fijn is om collega’s te kunnen helpen en dat mensen me kunnen bellen of appen voor vragen of het sparren over onderwerpen. Zo kan ik mijn kennis delen en mijn waarde toevoegen. Wat ik hen van mijn kant vraag, is bewust rekening te houden met voor mij gevoelige thema’s, zoals de dood, en het daarover te hebben als ik er niet bij ben. Dat begrijpen ze en dat is fijn.
Blik op de toekomst
Ik probeer weer eens wat verder vooruit te kijken, dat heb ik heel lang niet gedaan. Ik wil sowieso weer gelukkig zijn in mijn werk: tevreden zijn met hoe ik zelf als werknemer ben en hoe ik presteer. Ik weet hoeveel voldoening ik haalde uit presteren, hoe fijn ik het vond om onder druk te werken. Dat zou ik zo graag weer willen voelen, en dat lukt nu niet. Dat heb ik te accepteren.
Als ik maar 1 rouwend persoon weet te bereiken die daardoor gemakkelijker door de rouw heen komt, er beter mee om weet te gaan in combinatie met werk, en daar meer de ruimte voor krijgt, dan vind ik dat mijn kwetsbaarheid waard. Ik ken de pijn waar iemand doorheen moet. Niet omdat ik me in de ander probeer in te leven, maar omdat ik de pijn zelf heb gevoeld.
Tips als het gaat om Werk& Rouw
Voor het individu
– Laat de controle los.
– Wees je er bewust van dat als het vandaag slecht gaat, dat morgen niet zo hoeft te zijn.
– Maak je niet druk over de dag van gisteren, vandaag of morgen, accepteer hoe dat is.
– Doe alleen dingen waar je energie van krijgt, dan kom je er gemakkelijker doorheen.
– Het is geen vaste route die voor iedere persoon hetzelfde is. De rouwfases waar je doorheen gaat zijn hetzelfde, hoe je er doorheen gaat is voor iedereen verschillend. Natuurlijk zijn er handvatten, 100% duidelijkheid over de route is er niet.
Voor het team
– Durf te vragen hoe het vandaag met iemand gaat. Durf door te vragen en open te staan voor het kwetsbare antwoord. Dan krijg je een andere band met elkaar.
– Ga iemand niet ontlopen en heb een beetje geduld. Check zo nu en dan wat de behoefte aan contact is.
Voor de werkgever
– Geef tijd, creëer niet zelf het tijdskader, leg dat bij de persoon neer. Leg geen druk op, ga niet denken voor de werknemer.
– Kijk naar de persoon en vraag hem/haar naar diens behoefte. Ga het niet invullen als iemand het even (nog) niet weet. Geef het tijd. Iemand moet erover na kunnen denken wat hij/zij nodig heeft.
– Creëer ruimte voor kwetsbaarheid, dan durft de persoon ook kwetsbaar te blijven in de dingen die gebeuren.
Lees hier het volledige interview
Henk is ook geinterviewd door het FD. Lees hier het artikel.
Wil jij ook bijdragen aan de maatschappelijke beweging over hoe we omgaan met de combinatie werk en leven? Discussieer mee, laat je inspireren, geef je mening en leer tijdens één van onze bijeenkomsten.
en wordt in co-creatie met werkgevers en experts gemaakt. Wil je op de hoogte blijven en/of op een andere manier meedoen? Laat het ons vooral weten!