De zorg voor kinderen en ouderen kent meer paralellen dan we denken

Het onderscheid dat in beleid en onderzoek tussen de zorg voor kinderen en zorg voor oude ouders wordt gemaakt doet geen recht aan de parallellen tussen deze activiteiten. Door ze in gezamenlijkheid te beschouwen, komen nieuwe inzichten naar voren waar beleidsmakers lessen uit kunnen trekken.

In Nederland zorgen 4,6 miljoen mensen voor hun thuiswonende kinderen (0-18 jaar) en geven 1,9 miljoen mensen (vaak langdurig) mantelzorg aan hun (schoon)ouders. In beide gevallen helpen, begeleiden en verzorgen mensen anderen die heel dicht bij hen staan. Toch zien beleid én onderzoek beide vormen van zorg meestal als losse domeinen. De zorg voor kinderen wordt bijvoorbeeld doorgaans vanuit een investeringsperspectief benaderd (‘kinderen zijn de toekomst’) terwijl bij mantelzorg een systeembenadering domineert die het verminderen van kosten en de druk op de professionele zorgverlening benadrukt.

Zorgvriendelijke arbeidsorganisaties, zowel voor ouders als mantelzorgers
Omdat veel ouders van jonge kinderen en mantelzorgers werken, geldt dat werkomstandigheden voor een belangrijk deel bepalen hoe makkelijk of moeilijk het is om tijd voor zorgtaken vrij te maken. In De werkende duizendpoot laten we zien dat dit eenvoudiger is als werkenden meer zeggenschap over hun werk hebben en op de werkvloer emotionele en praktische steun krijgen.

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, ligt de oplossing voor knellende verantwoordelijkheden niet persé in het terugbrengen van de werkuren of verlof. Dit helpt, maar het is vooral de dagelijkse ‘plooibaarheid’ van werk die ertoe doet. Kan je makkelijk weg als je ouder onverwachts naar het ziekenhuis moet? Wordt het als vanzelfsprekend gezien als je om verlof vraagt als er thuis iets speelt? Voor beide vormen van zorg geldt dat het de directe leidinggevenden en collega’s zijn die er het meeste toe doen. Dat kan het voor beleidsmakers moeilijk maken om de situatie van zorgende werkenden te verbeteren.

Les: Als we willen dat mensen in de toekomst kunnen werken en zorgen, dan zijn zorgvriendelijke arbeidsorganisaties nodig, waarin leidinggevenden weten wat er speelt bij ouders en mantelzorgers en samen bespreken waar behoefte aan is. Omdat de behoeften van werkende ouders en mantelzorgers en datgene dat hen helpt grotendeels overeen komen, kunnen twee vliegen in een klap worden geslagen. Werkgevers zouden deze handschoen samen met werkenden op moeten pakken. Uit zorg voor hun medewerkers, maar ook omdat aantrekkelijk, combineerbaar werk dé manier kan zijn om personeelstekorten op te lossen.

Zorg voor ouders en kinderen kunnen we meer met elkaar verbinden
Waarom wordt de zorg voor ouderen en kinderen zo verschillend benaderd, terwijl er zo veel parallellen zijn? De eerste vorm van zorg lijkt vaak als een maatschappelijk vraagstuk te worden gezien; mensen moeten voor hun naasten zorgen als we willen dat in de vergrijzende samenleving mensen verzorgd worden en voorzieningen betaalbaar blijven. De tweede vorm wordt meer als een privékwestie gezien. Ouders die het lastig vinden hun werk te combineren met de zorg voor hun kinderen vinden vooral dat ze zelf beter moeten plannen. Maar beide vormen van zorg zijn zowel persoonlijk als maatschappelijk relevant en bepaald. En ze zouden ook zo benaderd moeten worden.

Dat kan door de zorg voor kinderen niet te vergeten in maatschappelijke discussies over ‘zorg’. En door meer oog te hebben voor de persoonlijke betekenis van mantelzorg en de behoeften die hieruit volgen. Door beide domeinen met elkaar te verbinden en vanuit meerdere invalshoeken te benaderen kunnen nieuwe (beleids-)initiatieven ontplooid worden die recht doen aan de waarde die deze activiteiten voor burgers én de samenleving hebben. Te meer omdat de vergrijzing waarschijnlijk betekent dat voor een groeiende groep mantelzorg en de zorg voor kinderen langdurig samenvalt.

Tekst: Socialevraagstukken.nl

Lees het gehele artikel hier