Birgit Vandermeulen (1969) nam ons mee in een stukje van haar wereld rondom het onverwachte overlijden van haar dochter Maike vlak na de geboorte. Over wat haar hielp om met deze rouw te kunnen omgaan. Birgit schreef er het kinderboek ‘Bedje in de wolken’ over. Het was haar manier om ‘het waarom’ van het overlijden van Maike om te zetten naar ‘een waartoe’ en daarmee zin te geven aan deze heftige levenservaring.
‘Maike wordt na een zwangerschap van bijna 27 weken totaal onverwacht geboren op 4 april 2007 in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam. Gelijk na haar geboorte wordt duidelijk dat ze het moeilijk heeft. Het lukt de artsen om haar te stabiliseren, en een uur later is ze dusdanig stabiel dat ze kan worden overgebracht naar de afdeling Neonatologie van het AMC in Amsterdam. Die nacht is heel spannend. Maike is onrustig, instabiel, en soms ook weer stabiel. Haar conditie valt de artsen niet tegen, en tegelijkertijd weten we dat de eerste 24 uur kritiek gaan zijn. Toch hebben we het vertrouwen dat ze het gaat redden. Na 24 uur krijgen we een eerste verslag van de kinderarts, waaruit blijkt dat Maike kleine hersenbloedingen heeft gehad. Voor het eerst wordt het ernstig duidelijk dat ons vertrouwen ongegrond is. We besluiten af te wachten, en hebben een hele onrustige nacht. Want wanneer beslis je om te stoppen met behandelen? Wanneer vind je als ouder dat je kind geen kwaliteit van leven zal hebben?
Onverwacht afscheid
De volgende ochtend worden er opnieuw echo’s gemaakt. Weer blijkt dat Maike hersenbloedinkjes heeft gehad, en dat haar conditie achteruit gaat. De artsen vermoeden dat dit het topje van de ijsberg is, en geven aan dat het beter lijkt om te stoppen met behandelen. Heel moeilijk om te accepteren, en tegelijkertijd zo duidelijk. We volgen het medisch advies en vragen ‘reservetijd’ om rustig afscheid van haar te nemen. Een dag later overlijdt Maike. We besluiten haar te begraven. Wat heel fijn was, was dat m’n leidinggevende en een aantal collega’s hierbij aanwezig waren. Dat gaf veel steun, ook achteraf doordat we het er samen nog eens over konden hebben.
De waarde van luisteren
De eerste maanden na de dood van Maike waren een achtbaan. Met alle emoties en gierende hormonen, de uitgerekende datum tikkend in mijn hoofd. Overleven. De behoefte om te praten, en om niet te praten. Om mijn verhaal te delen, en niet altijd te kunnen delen: onbewust bang om met m’n verdriet geconfronteerd te worden. En het besef dat het voor de mensen om ons heen niet altijd gemakkelijk was hoe met de situatie om te gaan. Een aantal mensen was in staat om de ruimte te geven om het verdriet te voelen. Gewoonweg door te luisteren, niets anders. Ontroerend was de oud-collega die twee dagen voor de begrafenis een beetje bedremmeld met een knuffelbeer aan de deur stond: wel daden, geen woorden. De arts die een kaart aan Maike en aan ons schreef en daarmee zijn medeleven liet voelen. Het bleek zo waardevol in het rouwproces: Maike werd erkend, waarmee ze toch een ‘zichtbare’ plek kreeg.
Back to work
En het leven ging door. Het wettelijke bevallingsverlof werd 16 weken rouwverlof. Toen ik na het verlof weer begon met werken, heb ik van mijn toenmalige werkgever alle ruimte gekregen om rustig te starten. Ze remden me zelfs af. Achteraf ben ik daar heel blij om; als ze dat niet hadden gedaan was ik vanuit mijn verantwoordelijkheidsgevoel en loyaliteit waarschijnlijk mijn werk ‘ingevlogen’ en had ik niet de ruimte genomen om te rouwen. Dat kon nu wel. En doordat ik in mijn eigen tempo kon starten, ging het opbouwen heel soepel. Ik begon eerst met re-integreren op een interne opdracht voor een beperkt aantal uren. Dat ging goed, waardoor ik ook weer het vertrouwen en de stevigheid voelde om op opdracht bij de klant te gaan en daar goed te kunnen functioneren. Het was fijn om te constateren dat ik, naast het verdriet, ook weer het plezier voelde om te werken.
‘Een Voor en een Na Maike’
Het leven werd voor mij ‘Voor Maike’ en ‘Na Maike’. De eerste opdracht ‘Na Maike’ was bij een organisatie op twee kilometer hemelsbreed afstand van het AMC, waardoor ik elke dag langs de plek reed waar Maike gestorven was. Dat was confronterend, en goed, want daardoor was ik iedere dag heel bewust ‘met haar bezig’. Daarnaast gaf het me de gelegenheid om zo nu en dan na het werk een uurtje in de centrale hal van het AMC te gaan lezen of schrijven en gevoelsmatig een beetje dichter bij Maike te zijn. Zo kon de pijn van haar overlijden worden verweven in het dagelijks leven.
Een storm van gevoelens
Mijn binnenwereld had veel gevoelens en emoties die door het verlies van Maike als het ware waren ‘geklonterd’; boosheid, verdriet, frustratie, wanhoop, eenzaamheid. Het was voor mij belangrijk om deze emoties uiteen te rafelen, zodat ik mezelf beter kon begrijpen. Ik ben het korte leven met Maike van twee kanten gaan bekijken: de mooie kant en de verdrietige kant. En ook dat hielp me om verder te gaan; te leren leven met de dood van Maike. Rouwen, het verdriet aangaan, is hard werken, dat werd me duidelijk. Ik probeerde trouw te zijn aan dat verdriet en ook te genieten van de korte momenten die we met haar hadden.
De kracht van delen
Daar waar ik in het begin heel erg behoefte had aan contact met vrouwen die hetzelfde hadden meegemaakt, vond ik dat vlak na het overlijden van Maike niet. Ik ben toen naar een rouwtherapeute gegaan, achteraf gezien deed ik dat om mijn verdriet bij haar op ‘normaliteit’ te toetsen. Dat was heel helpend, omdat het me inzicht gaf in hoe rouw loopt en dat mijn rouwproces heel ‘normaal’ was. In de loop van de tijd ben ik wel een aantal vrouwen tegengekomen die een kind hebben verloren. Deze contacten gaan diep: je hoeft niets uit te leggen en daar zit al zoveel steun in. Eén vrouw vertelde dat ze na het overlijden van haar zoontje met haar zus had afgesproken dat ze altijd, op elk moment van de dag (of nacht), en al was het duizend keer hetzelfde verhaal, mocht praten over het verlies van haar kind. Een hele mooie en bijzondere afspraak, die in elke situatie van rouw van waardevolle steun kan zijn.
Het werd me door alle ontmoetingen duidelijk dat ieder op een eigen manier rouwt, en dat er niet één manier van rouwen is. Wat mij ook duidelijk werd, is dat ik mijn verdriet niet met het verdriet van een ander kan en moet en mag vergelijken (bijvoorbeeld: haar verdriet is erger dan mijn verdriet, want ik heb één kind verloren en zij twee kinderen). Elke situatie is anders, elk verdriet is anders. Verdriet heeft ‘recht’ op erkenning: door het uit te spreken en ernaar te luisteren. Het klinkt heel eenvoudig, het is soms zo ingewikkeld en het is tegelijkertijd zo ongelooflijk steunend.
Tips als het gaat om Werk& Rouw
Voor de rouwende
– Zorg dat je klankborden in je privéomgeving en je werkomgeving hebt. Betrek mensen bij het proces van afscheid nemen en rouwen daar waar dat kan. Het is in eerste instantie misschien lastig, en het brengt op de lange termijn heel veel, ook in de samenwerking.
Voor collega’s
– Ga het contact aan: stuur een klein briefje, een appje of wat dan ook. Verwacht op dat moment geen reactie terug, en vertrouw erop dat dat wat je doet gewaardeerd wordt. Oprechte aandacht landt altijd goed.
Voor de werkgever
– Kijk goed naar de medewerker, hoe hij/zij is en in het werk staat. Bied die ruimte die voor hem/haar nodig is: soms betekent dat afremmen, soms stimuleren, soms duidelijke afspraken en soms kaders. Rouw vraagt om maatwerk.
Wil jij ook bijdragen aan de maatschappelijke beweging over hoe we omgaan met de combinatie werk en leven? Discussieer mee, laat je inspireren, geef je mening en leer tijdens één van onze bijeenkomsten.
en wordt in co-creatie met werkgevers en experts gemaakt. Wil je op de hoogte blijven en/of op een andere manier meedoen? Laat het ons vooral weten!